100 minut o Legionach Józefa Piłsudskiego w setną rocznicę utworzenia 4 i 6 pułku piechoty Legionów Polskich w Rozprzy
W ramach tegorocznych obchodów Jubileuszu „950-lecia Rozprzy” w dniu 9 października br. w Rozprzy odbył się event kulturalny „100 minut o Legionach Józefa Piłsudskiego w setną rocznicę utworzenia 4 i 6 pułku piechoty Legionów Polskich w Rozprzy”.
Patronat Honorowy nad wydarzeniem objęli Jolanta Chełmińska Wojewoda Łódzki, Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Grupa Rekonstrukcji Historycznych 1 Pułku Piechoty I Brygady Legionów Polskich.
Na całość przedsięwzięcia składały się dwie części, naukowo-edukacyjna realizowana w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rozprzy oraz ekspozycyjna, w rozprzańskim rynku.
Event rozpoczął się o godzinie 13:00 grą terenową dla gimnazjalistów pn. „W stulecie pobytu Legionów Polskich. Rozprza 1915-2015” w całości przygotowaną i zrealizowaną pod pieczą pracowników Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. W grze, łącznie, wzięło udział kilkudziesięciu uczniów Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rozprzy oraz Zespołu Szkolno-Gimnazjalnego w Niechcicach, z klas I-III.
Oficjalną część prowadziła Anna Toma, która w imieniu Wójta Gminy Rozprza i zarazem Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego Obchodów „950-lecia Rozprzy” Janusza Jędrzejczyka, Tomasza Gemela Przewodniczącego Rady Gminy w Rozprzy oraz Bernarda Matyszewskiego Dyrektora Gimnazjum w Rozprzy, powitała wszystkich zaproszonych i przybyłych gości. W szczególności przedstawicieli Patronów Honorowych Eventu oraz Przedstawicieli Patronów Honorowych Obchodów Jubileuszu „950-lecia Rozprzy”.
Oficjalnego otwarcia eventu dokonał Wójt Janusz Jędrzejczyk, który poprosił o zabranie głosu Panią Jolantę Chełmińską. Wojewoda Łódzki podkreśliła ważność i istotę realizowania wszelkich inicjatyw, które odwołują się do wydarzeń historycznych regionu. Ponadto zwróciła uwagę na wielkie znaczenie budowania postaw patriotycznych szczególnie w odniesieniu do dzieci i młodzieży.
Kolejnym punktem był wykład naukowy pt. „W stulecie pobytu Legionów Polskich w Rozprzy”, który wygłosił Konrad A. Czernielewski st. kustosz Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. Prezentacja była poświęcona dziejom formowania III Brygady Legionów Polskich w tym 4 i 6 pułku piechoty w Piotrkowie Trybunalskim i Rozprzy. Ukazanie jej szlaku bojowego w latach 1915-1917 – walki pod Kostiuchnówką 4-6 lipca 1916 roku, stanowiło swoisty wstęp do kolejnego punktu spotkania.
Anna Toma przedstawiła materiał poświęcony „Obchodom Kostiuchnówka 2015”, w których po raz pierwszy uczestniczyła delegacja z Gminy Rozprza, w składzie Janusz Jędrzejczyk, Anna Toma i Michał Tokarski. Udział delegacji był odpowiedzią na zaproszenie Wojewody Łódzkiego. Przedmiotem wystąpienia Anny Tomy była Kostiuchnówka, jako miejsce na mapie w aspekcie historycznym. Ponadto informacja o Centrum Dialogu Kostiuchnówka Chorągiew Łódzka Związek Harcerstwa Polskiego, działalności harcerzy i polskich, i ukraińskich. Dalej zaprezentowane zostały najważniejsze miejsca bezpośrednio związane z obchodami, tj. szlakiem walk Polskich Legionistów czyli Polski Lasek (koło Kostiuchnówki), Polska Góra, Reduta Piłsudskiego (miejsce skąd Marszałek dowodził operacją). Szczególną uwagę Anna Toma zwróciła na mszę polową i pogrzeb legionistów poległych w latach 1915-1916 pod Polską Górą oraz cmentarze wojenne w: Kostiuchnówce, Maniewiczach, Wołczecku i Ostrówku. Ponadto nawiązała do ekshumacji żołnierzy i otwarcia Sali Tradycji w Centrum Dialogu Kostiuchnówka, jak również do innych wydarzeń, które miały miejsce podczas obchodów (premiery książki autorstwa Pawła Bezaka pt. „Epopeja Legionowa” oraz podjęcia współpracy polsko-ukraińskiej).
W dalszej części Konrad A. Czernielewski zaprezentował Tekę Edukacyjną czyli Rozprza w zbiorach Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. To zbiór kopii i skanów, ważnych pod względem historycznym dokumentów, eksponatów pochodzących z terenu Rozprzy i związanych z Rozprzą, które można zobaczyć właśnie w Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. Należy podkreślić, iż Teka Edukacyjna w całości została przygotowana przez pracowników Muzeum w oparciu o własne zasoby.
Każda ze szkół na terenie Gminy Rozprza wkrótce zostanie posiadaczem własnego egzemplarza Teki Edukacyjnej.
Kolejnym punktem eventu była premiera książki pt. „Legiony Polskie w czasie Wielkiej Wojny” pod redakcją prof. nadzw. dr hab. Jolanty A. Daszyńskiej z Katedry Instytutu Historii Nowożytnej, Instytutu Historii, Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego. Jak mówiła Pani Profesor, „książka ukazuje żywy obraz historii Polski, Legiony zostały ujęte w sposób całościowy”. Czytelnik dowie się o losach I, II i III Brygady, której żołnierze walczyli o wolną i niepodległą Polskę. Książka traktuje również o wydarzeniach związanych z Rozprzą, a dokładnie z 4 i 6 pułkiem piechoty (np. na stronie 53, w pierwszym wersie przeczytać możemy „…i w dniu 18 maja 1915 r. kompanie zostały skierowane do Rozprzy, a stamtąd do pobliskich miejscowości: Łaz, Ignacowa i Cekanowa”; na stronie 55 czytamy „Proces formowania 4 Pułku Piechoty zakończył się na przełomie czerwca i lipca 1915 r.”).
Przedmiotowa książka w najbliższym czasie zostanie zakupiona z budżetu gminy dla każdej szkoły na terenie Gminy Rozprza.
Końcowym punktem programu był występ harcerzy 36 DH „Jantar” im. Zygmunta Kałużnego w Rozprzy. Opiekunowie, dh Anna Szulc i dh Magdalena Aleksandrowicz tytułem wprowadzenia, przedstawiły krótki rys historyczny tuż przed wykonaniem danej pieśni patriotycznej. Pierwszym, zaprezentowanym utworem była „Rota” w wykonaniu dh Marysi Szulc. Wszyscy obecni wysłuchali utworu, stojąc. Pieśń „Rozkwitały pąki białych róż” zaśpiewały dh Oktawia Juszczyk i dh Marysia Szulc a „Wojenko, wojenko” wysłuchaliśmy w wykonaniu dh Julii Wiklińskiej. Akompaniament gitarowy Pani Katarzyna Juszczyk, akordeon - Pan Artur Lipiński.
W ramach podsumowania Wójt Janusz Jędrzejczyk wręczył podziękowania za objecie eventu Patronatem Honorowym oraz podziękowania za pomoc i zaangażowanie w jego realizację.
Miłym zaskoczeniem było wręczenie przez Sekretarza Jarosława Skurę, dyplomu uznania dla Anny Toma za wybitny wkład w umacnianie Polskiego Patriotyzmu oraz honorowej odznaki XXX-lecia istnienia Radomszczańskiego Klubu Kolekcjonerów.
Po zakończeniu spotkania wszyscy obecni, uroczyście, w asyście Orkiestry Dętej OSP Longinówka, przemaszerowali do Sanktuarium N.M.P. Matki Życia w Rozprzy, by pod tablicą poświęconą pamięci żołnierzy Legionów Polskich (odsłoniętej 21 czerwca br.) poszczególne delegacje złożyły wiązanki kwiatów.
Jolanta Chełmińska Wojewoda Łódzki kwiaty złożyła w asyście hm. Tomasza Ciepluchy Komendanta Chorągwi Łódzkiej Związku Harcerstwa Polskiego i hm. Jarosława Góreckiego Dyrektora Ośrodka Centrum Dialogu Kostiuchnówka.
W imieniu Piotra Machlańskiego, Dyrektora Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi kwiaty złożył Konrad A. Czernielewski.
Tomasz Jamróz-Piłsudski Komendant Grupy Rekonstrukcji Historycznej 1 Pułku Piechoty I Brygady Legionów Polskich kwiaty złożył w asyście mjr POW Tomasza Paprockiego.
Z ramienia Gminy Rozprza kwiaty złożyli Janusz Jędrzejczyk Wójt Gminy Rozprza, Tomasz Gemel Przewodniczący Rady Gminy w Rozprzy i Artur Cubała Zastępca Wójta.
Ponadto w Gimnazjum miała miejsce prezentacja czterech wystaw udostępnionych przez:
Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi - „Tam rodziła się niepodległość. Harcerska straż pamięci na Wołyniu” i „Operacja Łódzka. W stulecie wybuchu I wojny światowej”.
Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim - „Legiony Polskie 4 i 6 pułk piechoty”.
Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim - "1914-1918 Piotrków i piotrkowianie w czasie wojny i okupacji".
Spod kościoła, przy dźwiękach instrumentów Orkiestry Dętej OSP Longinówka, delegacje i pozostali uczestnicy przeszli do rynku, gdzie trwała część ekspozycyjna.
Tomasz Jamróz-Piłsudski wygłosił mowę o postaci Marszałka Józefa Piłsudskiego, przytaczał jego słowa, nawiązywał do tradycji i wychowania w duchu patriotyzmu.
Legioniści, w punkcie werbunkowym dokonywali poboru i wydawali legitymacje legionisty z jednoczesnym wpisem kandydata do listy ewidencji kart wojskowych Legionu Polskiego. Zainteresowanym, członkowie Grupy Rekonstrukcji Historycznej 1 Pułku Piechoty I Brygady Legionów Polskich objaśniali ubiór legionisty oraz broń. Następnie zaaranżowali zranienie bagnetem. Tu z pomocą medyczną pośpieszyły sanitariuszki – druhny z 36 DH „Jantar” z Rozprzy, przejęły rannego do punktu opatrunkowego i udzieliły pomocy.
Warto podkreślić, że wykorzystane tu przedmioty liczyły od 70 do100 lat.
Zainteresowaniem cieszyła się też budka wartownicza (Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi) oraz ziemianka legionowa (Centrum Dialogu Kostiuchnówka), w której prezentowano wyposażenie legionistów, amunicję, broń oraz warunki, w których przed stu laty żyli nasi bohaterowie.
Cenną atrakcją były zasoby Radomszczańskiego Klubu Kolekcjonerów - „Militaria (biała broń) XIX i XX wieku”. Kolekcjonerzy zaprezentowali broń białą z okresu Wielkiej Wojny (1914-1918), w szczególności związaną z formowaniem Legionów Polskich w armiach zaborczych. Do najcenniejszych eksponatów należy zaliczyć: polskie szable tzw. krechowiecka wz.34 oraz wz.21/22, szablę francuską wz.1822, szable austriackie wz.1861 i wz.1850, carską szablę "szaszka-dragonka", pruską szablę altylerii wz.1848 (BLUCHER), pruską szablę wz.1811. Prezentowano broń palną, francuski karabin kapiszonowy wz.1847, karabiny systemu Mauzera. Można było zobaczyć również bagnety wz.1898 i wz.1847 produkcji pruskiej i francuskiej. Do unikatu na skalę światową, który można było zobaczyć w rozprzańskim rynku z pewnością zaliczyć należy oryginalny płaszcz zimowy oficera Legionów Polskich tzw. CZAMARA.
Nie zabrakło też akcentu kulinarnego. Panie ze Stowarzyszenia Gospodyń Gminy Rozprza przygotowały smaczny żurek legionowy oraz bigos. Potrawy serwowane były z kuchni polowej. Ponadto na odwiedzjących czekało pyszne ciasto drożdżowe oraz kawa i herbata.
Dodatkową atrakcją była ręcznie wykonana biżuteria patriotyczna z motywem tegorocznego Jubileuszu „950-lecia Rozprzy” oraz Marszałka Józefa Piłsudskiego i Żołnierzy Wyklętych.
Opracowała: Anna Toma
