Historia Miasta Rozprza
Nazwa Rozprza oznacza miejsce, gdzie odbywały się rozprawy sądowe. Ślady osady odkrytej w Rozprzy pochodzą z IX/X wieku. Dokument z 1065 roku wystawiany przez Bolesława Śmiałego wymienia Rozprzę jako gród, który ma płacić daninę 7 grzywien. O znaczeniu, rozwoju i gospodarce w Rozprzy, już jako kasztelanii mówi Bulla Gnieźnieńska z 1136 roku ustanawiająca daniny na rzecz arcybiskupa w Gnieźnie.
Na obszarze kasztelanii istniało szereg osad, których ludność zajmowała się rolnictwem, hodowlą bydła, wytopem żelaza, bartnictwem, itp. Przez Rozprzę w okresie wczesnego średniowiecza przebiegały ważne szlaki handlowe - z Gdańska przez Kraków na Węgry i z Rusi na Sieradz, Kalisz na zachód. Gród w ciągu czterech wieków swego istnienia padł dwukrotnie pastwą płomieni. Rozprza stanowiła własność m. in. Konrada Mazowieckiego. W roku 1247 została siłą zagarnięta przez Kazimierza swemu młodszemu bratu Ziemomysłowi. W roku 1263 przeszła w ręce księcia sieradzkiego Leszka Czarnego. Po nim w latach 1327-1339 należała do Przemysława. W roku 1344 Kazimierz Wielki przy okazji wyznaczenia dróg dla kupców cudzoziemskich ustanawia w Rozprzy celną komorę królewską. Z roku 1372 pochodzi dokument sprzedaży urzędu wójtowskiego, będący pośrednim dowodem, że miasto przed tą datą z pewnością posiadało lokację na prawie średzkim.
Rozkwit miasta przypada na okres panowania Jagiellonów, jakkolwiek utraciła ona już swoje znaczenie na rzecz pobliskiego Piotrkowa, gdzie powstało starostwo i siedziba powiatu. Odkrycie przez prof. M. Gumowskiego dwóch równocześnie używanych herbów miejskich wskazuje na to, że Rozprza była w tym czasie miastem podwójnym. Oba miasta nosiły tę samą nazwę, lecz posiadały osobne urzędy miejskie. Jedno stanowiło własność szlachecką, drugie stanowiło własność panującego.
Upadek Rozprzy spowodowały wojny szwedzkie w latach 1655-1660, wojna północna w latach 1700-1717 oraz walki konfederatów barskich, którym przewodził właściciel Rozprzy Regimentarz Zaremba. Pod koniec XVIII wieku Rozprza była już ubogą mieściną liczącą niewiele ponad 300 mieszkańców.
W roku 1870 utraciła prawa miejskie na mocy dekretu władz carskich w odwet za pomoc oddziałom powstańczym J. Oxinskiego.
W okresie I wojny światowej była bazą organizacyjną 4 i 5 pułku legionów. NA: W Rozprzy w roku 1915 tworzyły się 4 i 6 Pułk Piechoty Legionów Polskich, które weszły w skład III Brygada. Od kwietnia do lipca 1915 r. w Rozprzy formował się bataliony 4 Pułku Piechoty Legionów. Komendę nad 4 pp w dniu 11 maja objął ppłk B. Roja. Formowanie 4 pułku odbywało się dosyć powoli, w połowie czerwca pułk daleki był jeszcze od ukończenia organizacji i osiągnięcia gotowości. Dnia 12 lipca odbył się pierwszy przegląd pułku w Rozprzy. Tuż przed wymarszem na front w dniu 14 lipca legioniści wzięli udział w nabożeństwie w Rozprzy „na intencję” 4 pułku. Trzy dni później bataliony 4 pp wyruszyły do Piotrkowa, gdzie po polowej mszy świętej i defiladzie, nastąpił moment wyjazdu na front. Po wymarszu na front 4 pp z ochotników, którzy nadal przybywali do punktów werbunkowych powołano rozkazem C. i K. Komendy Grupy Polskich Legionów nr 83 z dnia 28 lipca 1915r, 6 Pułk Piechoty Polskich Legionów w Rozprzy. Pułk szkolił się i przebywał w Rozprzy do momentu wymarszu na front. Tuż przed wymarszem na front 6 pp otrzymał w dniu 10 września chorągiew ofiarowaną przez miasto Warszawa. Uroczystości odebrania jej przez pułk odbyły się 12 września 1915r. w Rozprzy.
W latach międzywojennych stanowiła ubogą osadę rolniczą i siedzibę gminy. W 1928 roku padła ofiarą olbrzymiego pożaru.
W czasie działań wojennych 1939 roku Rozprza stanowiła redutę obronną pozycji Prudki (Bogdanka), bohatersko bronioną przez batalion kapitana E. Marszałka ze 146 pułku piechoty.
W trakcie i po Powstaniu Warszawskim między sierpniem a październikiem 1944 niemieckie formacje wojskowe i policyjne wypędziły z domów blisko 550 tys. warszawiaków oraz około 100 tys. mieszkańców miejscowości podwarszawskich. Zdecydowana większość wypędzonych została skierowana do podwarszawskich obozów przejściowych – przede wszystkim w Pruszkowie. Stamtąd blisko 150 tys. osób wywieziono na roboty przymusowe w głąb Rzeszy lub do niemieckich obozów koncentracyjnych. Pozostałych wysiedleńców – przeważnie starców, kobiety i dzieci – przesiedlono do zachodnich dystryktów Generalnego Gubernatorstwa i pozostawiono tam bez jakichkolwiek środków do życia. Również na teren Gmina Rozprza od sierpnia do września 1944 roku przybywali transportem kolejowym, w odkrytych wagonach-węglarkach, mieszkańcy Warszawy. W Gminie Rozprza kilka tysięcy wysiedlonych z Warszawy znalazło schronienie w takich miejscowościach jak: Ignaców, Zmożna Wola, Bryszki, Rajsko, Mierzyn, Łochyńsko, Stara Wieś, Rozprza, Lubień i innych okolicznych wsiach.
W okresie okupacji Rozprza stanowiła silny ośrodek ruchu oporu. Działały tutaj oddziały armii krajowej, armii ludowej i partyzantki radzieckiej. W dniu 19 stycznia 1945 roku została wyzwolona przez oddziały armii radzieckiej.
W roku 1965 dla upamiętnienia 900 - lecia powstania grodu Rozprza ustawiono na prastarym grodzisku pamiątkowy głaz oraz tablicę z wyrytymi datami 1065 - 1965.
Z dniem 1 stycznia 2023 roku Rozprza odzyskała prawa miejskie, a klucze od Miasta z rąk Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego odebrał zastępca wójta Artur Cubała wraz z Przewodniczącą Rady Gminy Agatą Bartkowską.
